Καταστροφή και αναγέννηση της πόλης

Το 480 π.Χ. οι Πέρσες εισέβαλαν στην Αττική καταστρέφοντας και καίγοντας σχεδόν τα πάντα. Βρήκαν την πόλη άδεια, αφού λίγο νωρίτερα οι Αθηναίοι την είχαν εγκαταλείψει και είχαν καταφύγει στην Τροιζήνα και τα νησιά του Αργοσαρωνικού.

Όταν οι Αθηναίοι επέστρεψαν μετά τη νίκη αντίκρισαν το θλιβερό θέαμα. Το πρώτο που έκαναν ήταν να προστατέψουν τα ιερά κατάλοιπα, τα συντρίμμια των ναών και τα θραυσμένα αγάλματα, θάβοντάς τα σε κοιλότητες στον βράχο της Ακρόπολης. Έμειναν εκεί για πολλούς αιώνες μέχρι που τα έφερε πάλι στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στο τέλος του 19ου αιώνα. Το μένος των Περσών έχει χαραχθεί ανεξίτηλα, με τα σημάδια της φωτιάς και τα βίαια χτυπήματα να είναι ορατά έως και σήμερα.

Οι Αθηναίοι άρχισαν να οικοδομούν ξανά την πόλη τους. Οχύρωσαν με ταχύτατους ρυθμούς την Αθήνα και το λιμάνι του Πειραιά. Στην Ακρόπολη ενισχύθηκε η προϋπάρχουσα οχύρωση με νέο τείχος, στη βόρεια και τη νότια πλευρά. Στο βόρειο τείχος μάλιστα χρησιμοποιήθηκε υλικό από τα κατεστραμμένα αρχαϊκά ιερά, ώστε οι μνήμες της καταστροφής να μείνουν για πάντα ζωντανές. Ωστόσο, οι ναοί για τριάντα περίπου χρόνια παρέμεναν ερειπωμένοι.

Στα μέσα του 5ου αι. π.Χ., μετά τη σύναψη ειρήνης με τους Πέρσες και τους Σπαρτιάτες και τη μεταφορά του ταμείου της ισχυρότατης Α’ Αθηναϊκής Συμμαχίας από τη Δήλο στην Αθήνα, τίθενται νέες προϋποθέσεις, όταν στο πηδάλιο της πόλης βρίσκεται ο Περικλής. Ο αθηναίος ηγέτης οραματίζεται την ανάδειξη της δημοκρατικής Αθήνας, εκτός από πολιτική και οικονομική υπερδύναμη, και σε κορυφαίο πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο, μέσω ενός μεγαλειώδους οικοδομικού προγράμματος.

Επίκεντρο του εμπνευσμένου σχεδίου αποτέλεσε η οικοδόμηση των αριστουργηματικών μνημείων του Βράχου της Ακρόπολης.